Terapia czaszkowo-krzyżowa zwana także terapią cranio-sacralna to gałęź osteopatii, to również rodzaj terapii manualnej, gdzie dotyk terapeuty musi być tak delikatny, że ledwo odczuwalny przez pacjenta. To inny wymiar rehabilitacji, dzięki któremu możemy leczyć ciało i umysł pacjentów. Pacjentów pediatrycznych oraz dorosłych. Dzięki tej terapii, obok układu krwionośnego i układu oddechowego, krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego możemy nazwać nowym układem cranio-sakralnym lub czaszkowo-krzyżowym.
Historia terapii czaszkowo-krzyżowej
Terapia czaszkowo-krzyżowa wywodzi się z osteopatii, którą zapoczątkowali amerykańscy lekarze dr Andrew T. Still i dr Sutherland na przełomie XIX i XX w. To oni przez wiele lat badali mechanikę kości czaszki. Sutherland najbardziej zafascynowany był kością klinową i kośćmi skroniowymi, które porównywał do skrzeli ryby. To on odkrył, że szwy kości czaszki są ruchome i zawierają te same substancje co pozostałe stawy człowieka. Potrafił precyzyjnie diagnozować restrykcje poszczególnych szwów czaszkowych, opisując ich pracę na podobieństwo kół zębatych sprzężonych w jednym mechanizmie. Kontynuatorem Sutherlanda był dr John E.Upledger, który z kolei odkrył ruch opony twardej. Dzięki temu mógł opracować system Terapii Cranio-Sacralnej (3).
Dr J.E.Upledger był lekarzem osteopatą, specjalizował się w manipulacjach osteopatycznych, terapii cranio-sacralnej, uwolnieniu somato-emocjonalnym i akupunkturze (2).
Założeniami osteopatów były i są 2 idee:
- Ciało, umysł i dusza stanowią jedność,
- Ciało jest zdolne do samoregulacji, samoleczenia i utrzymania zdrowia (3).
O terapi czaszkowo-krzyżowej
Nasze ciało jest cudownym samoregulującym się systemem. Każdego dnia budzi się do życia i szuka swojej drogi w świecie zewnętrznym. W nocy śpi i choć tego nie widzimy – w środku cały czas odbywa się ogromna praca. Podczas snu organizm się regeneruje, ponieważ życie codzienne potrafi mocno „zmęczyć” nasze komórki. Z rana jesteśmy rześcy i gotowi stawiać czoło nowym wyzwaniom, chociaż stres może doprowadzić do tego, że nasze ciało nie regeneruje się w pełni i zaczyna gorzej funkcjonować (1). Terapia czaszko-krzyżowa to praca z ciałem człowieka, to bardzo delikatny dotyk, dzięki któremu pacjent odczuwa uogólnione rozluźnienie – to inny wymiar fizjoterapii. Pacjent musi dać nam zgodę i dozę zaufania, a my musimy być otwarci na pacjenta, żeby móc odebrać jego problemy. Wyczuwamy to w różny sposób, jako podwyższoną lub obniżoną temperaturę, pulsowanie, przepływ, wibrację oraz tym, że pacjenci zasypiają. W tej terapii dotykamy ciała, po to żeby sprawdzić, gdzie znajdują się te miejsca, na które negatywnie wpłynął stres, w terapii nazywamy je blokadami energetycznymi. Można to porównać z ruchem drogowym: szukamy miejsc, gdzie powstają korki i próbujemy je rozładować. Na tym polega praca terapeuty czaszkowo-krzyżowego (1).
System kranio-sakralnym (czaszkowo-krzyżowy) jest stosunkowo niedawno odkrytym systemem fizjologicznym. Jest to półzamknięty system hydrauliczny w mocnej nieprzepuszczalnej dla wody membranie jaką jest twarda opona mózgowa, która otacza mózg i rdzeń kręgowy. Ważną funkcją tego systemu jest produkcja, cyrkulacja i absorbcja płynu mózgowo-rdzeniowego. Płyn ten wytwarzany jest w obrębie systemu kranio-sakralnego i gwarantuje fizjologiczne pole, w którym mózg i system nerwowy mogą się rozwijać, żyć i funkcjonować (2). Naszym ciałem zawiaduje mózg i miliardy jego połączeń neuronowych. Mają one swój własny doskonały krwiobieg w postaci systemu czaszkowo-krzyżowego (1). Praca systemu czaszkowo-krzyżowego jest powiązana z pracą serca. W splotach naczyniówkowych komór bocznych mózgu, z krwi dostarczanej do mózgu, powstaje płyn mózgowo-rdzeniowy. Ten płyn nazywamy inaczej czaszkowo-krzyżowym. Znajduje się on w stanie ruchu, którym kieruje serce. Z komór mózgowych przedostaje się do jamy podpajęczynówkowej drogą naczyniową. Później jest on ponownie wchłaniany przez duże zatoki żylne w oponie twardej. Ważną cechą tego płynu jest to, że podczas transformacji jest on dosłownie naładowywany „światłem”, czyli jonami dodatnimi. Podczas swojej podróży przez mózg ten ładunek jest przekazywany do neuronów mózgowych. Rytmiczne poruszanie się całego systemu wraz z ruchem płynu, przenosi pracującego terapeutę czaszkowo-krzyżowego do innego wymiaru. Terapeuta uczy się wyczuwać i usprawniać ruch płynu mózgowo-rdzeniowego. Wystarczy raz poczuć go i przestaje to brzmieć zagadkowo! Czasami odczuwamy to jako ruch rozszerzania i zwężania objętości czaszki, czasami porównujemy to do wdechu i wydechu, lub do rotacji zewnętrznej i wewnętrznej.
Dla Zainteresowanych
Płyn mózgowo-rdzeniowy krąży wewnątrz układu komorowego mózgu. Komory stanowią ciąg wypełnionych płynem mózgowo-rdzeniowym wolnych przestrzeni wewnątrz mózgu, większość płynu mózgowo-rdzeniowego jest produkowana w dwóch komorach bocznych. Stamtąd płyn przedostaje się przez otwór międzykomorowy do trzeciej komory, a następnie poprzez wodociąg mózgu do komory czwartej, która stanowi wybrzuszenie na tylnej części pnia mózgu. Z komory czwartej płyn przechodzi przez trzy otwory (nieparzysty otwór środkowy i parzyste otwory boczne) do przestrzeni podpajęczynówkowej, która otacza mózg i rdzeń kręgowy. Połączenie między przestrzenią podpajęczynówkową a błędnikiem w uchu wewnętrznym powoduje, że przychłonka jest ciągła z płynem mózgowo-rdzeniowym (4). Naukowcy od 2014 roku twierdzą, że płyn mózgowo-rdzeniowy przemieszcza się w dwukierunkowym cyklu, przepływając naprzemiennie z rdzenia do czaszki (i vice versa) w zależności od fazy skurczu i rozkurczu cyklu pracy serca.
Terpia czaszkowo-Krzyżowa dla Dzieci
Problemy, które mogą zaistnieć podczas porodu.
Problemy fizyczne pojawiają się, gdy różne czynniki uniemożliwiają pełne „otwarcie ciała” tuż po porodzie. Mocna kompresja i dekompresja kości czaszki, obecne przy porodzie, przesuwają kości tak, że nakładają się one jedna na drugą, co może prowadzić do ucisku zakończeń nerwowych i naczyń krwionośnych. W trakcie porodu dziecko dosłownie taranuje sobie głową drogę na zewnątrz. Kości czaszki noworodka są miękkie i bardzo plastyczne, a pomiędzy nimi znajdują się otwarte przestrzenie, czyli ciemiączka. Ruchliwość, przesuniecie i nakładanie się na siebie tych kości jest czymś normalnym i potrzebnym do przejścia dziecka przez kanał rodny, zdarza się jednak, że po porodzie część kości czaszki się zablokuje, co może upośledzić wzrost i rozwój mózgu, a w konsekwencji wywołać poważne problemy zdrowotne (1).
Najbardziej narażonym na urazy miejscem jest podstawa czaszki, która łączy się z mózgoczaszką przez kanał kręgowy. Dodatkowo na skutek kompresji podrażnia się nerw błędny, który reguluje większość narządów wewnętrznych. Długi poród, nierzadko agresywny, fizyczny ucisk w czasie przechodzenia przez kanał rodny, zaburzenie fizjologicznych procesów, ogromny stres dla dziecka podczas cesarskiego cięcia i strach sprawiają, że autonomiczny układ nerwowy dziecka ulega przebodźcowaniu, może więc powodować nadpobudliwość ruchową. W skrócie – dziecko jest płaczliwe i bardzo nerwowo reaguje na świat zewnętrzny (1).
W następnej kolejności urazom może ulegać kręgosłup – czasami dochodzi do kompresji i rotacji kręgów. Problemy, które się pojawiają i które noworodek manifestuje po porodzie są zazwyczaj związane z układem lub narządem. Poprzez nadmierny ucisk podczas akcji porodowej lub z braku przestrzeni, układ lub narząd nie może normalnie pracować. Część tych dolegliwości organizm noworodka potrafi rozwiązać samodzielnie. Przy karmieniu piersią odruch ssania pomaga przywrócić przestrzeń pomiędzy częściami nosogardzieli i kośćmi czaszki. W tej sytuacji kości czaszki mogą powrócić na swoje miejsce. Gdy to nie wystarcza, kilka zabiegów czaszkowo-krzyżowych pomoże rozluźnić powstałe napięcia (1). Oczywiście, nasze ciało próbuje znaleźć równowagę w każdej sytuacji i nauczyć się żyć z dolegliwościami. Problemy na początku zaburzają „dobry start” o czym dobrze wiedzą rodzice płaczliwych dzieci. Stosunkowo niewielkie nieprawidłowości mogą powodować nadpobudliwość ruchową, co może stać się dla dziecka i jego rodziców prawdziwą udręką w przyszłości (1). Jeszcze raz podkreślmy, że wychodzenie noworodka na zewnątrz jest ciężką pracą fizyczną, zarówno dla matki jak i dla dziecka.
Gdy dziecko przeciska się przez kanał rodny i miednicę, czubek głowy jest jak taran, który pomaga noworodkowi wydostać się na zewnątrz. Kości czaszki składają się z kilku części i są ruchome, dzięki obecności dużych szwów i ciemiączek pomiędzy nimi (ryc.3.) Dzięki naturalnemu przystosowaniu, po wyjściu z kanału rodnego noworodkowi otwierają się płuca, żeby mógł po raz pierwszy zaczerpnąć powietrza. Ciśnienie płuc na kręgosłup uruchomi pływ czaszkowo-krzyżowy, porównywalny do napędu, w którym ruch płynu mózgowo-rdzeniowego wspomaga pełne „otwarcie” kości czaszki i całego ciała tuż po urodzeniu. Ogromne ciśnienie, strach przed nieznanym, a czasami nieprzyjazne dziecku metody wspomagania akcji porodowej mogą zaburzyć ten proces. W czaszce dziecka jest określona przestrzeń. Bez względu na rozmaite problemy, organizm próbuje ją zachować, żeby zapewnić prawidłowy wzrost i rozwój mózgu. Im więcej problemów, tym więcej życiowej siły i energii jest wykorzystywane na jej zachowanie. Zadaniem terapeuty czaszkowo-krzyżowego jest przywrócenie tej optymalnej, wrodzonej przestrzeni.
Efekty Terapi czaszkowo-krzyżowej
Terapia czaszkowo-krzyowa to świetna metda leczenia, którą można stosować w przypadku wielu problemów zdrowotnych niemowląt, takich jak kolka, astma, stan zmniejszonego napięcia mięśniowego i wiele innych. Zmniejszone napięcie mięśniowe, czyli hipotonia, sprawia, że dziecko jest jak szmaciana lalka. W większkości przypadków pediatrzy nie są w stanie stwierdzić co powoduje ten stan ani mu zaradzić. Bardzo często jedna sesja terapii czaszkowo-krzyowej wystarczy, żeby dziecku pomóc. Zwykle się okazuje, że opona twarda jest poddawana nieprawidłowym, silnym napięciom. Terapeuta musi znaleźc przyczynę takiego napięcia i skorygować ją (2). Terapia ta daje widoczne efekty również na płaszczyźnie psychofizycznej, jak i emocjonalnej, zarówno dziecka, jak i mamy. Zbyt mała przestrzeń w macicy dla dziecka, znieczulenie zewnątrzoponowe, strach przed dotykiem, odczuwanie nowych sytuacji jako zagrożenia to zdecydowany sygnał do przeprowadzenia terapii czaszkowo-krzyżowej. Ma ona również ogromne znaczenie dla przyszłej mamy, gdyż przygotowuje ją do tej najważniejszej roli w życiu, ułatwia przeżycie porodu w sposób najbardziej fizjologiczny, gruntuje harmonię i poczucie bezpieczeństwa. Zaufać ciału i jego naturalnym procesom niby takie proste a najtrudniejsze (2). Częstotliwość występowania depresji poporodowej i problemów z kręgosłupem wydaje się dużo mniejsza u kobiet, które się poddały terapii (2).
Na jakie problemy pomaga stosowanie terapii czaszkowo-krzyżowej u dzieci? Alergie oddechowe, pokarmowe, kolki, problemy z trawieniem i wypróznianiem, problemy psychologiczne, nadpobudliwość u dzieci, trudności w nauce i dysleksja, zespół Downa, opóźnienie rozwoju, móżgowe porażenie dziecięce, ataki padaczkowe, autyzm, asymetria (2).